پووری پووری مەروان

پووری پووری مەروان

ادامه نوشته

دەوڵەمەند بۆچی و چۆن خۆی ئەپارێزێ.

دەوڵەمەند بۆچی و چۆن خۆی ئەپارێزێ.

ادامه نوشته

پاڕانەوە

پاڕانەوە

دەترسم لەو ڕۆژانەی بە بێ تۆ تێپەڕن. بەوێنەی ئەو ساتانەی کە نەبیت. تۆ ببی هەموو شت هەیە: دەنگ هەیە، ڕەنگ هەیە. هەناسە هەیە.

ادامه نوشته

آموزه ای از اینیشتین

آموزه ای از اینیشتین

وقتی از آلبرت اینیشتین درباره ظاهر عجیبش پرسیدند، گفت:

اگر کاغذی که به دور گوشت می پیچند از خود گوشت بهتر باشد، بسیاربد است. ص .42

از کتاب آلبرت اینشتین چه کسی بود؟ جس برالیر، فروغ فرجود، تهران: فاطمی، چاپ هفتم، 1402

از مجموعه زندگینامه مشاهیر مناسب برای نوجوانان و جوانان.

سپاس ویژه از کاک مسعود نجات به خاطر معرفی این کتاب ارزشمند و خواندنی.

کاتێ قوتابی لە مامۆستاکەی باشتر دەنووسێ

کاتێ قوتابی لە مامۆستاکەی باشتر دەنووسێ

لە هەندەرانە و لە ڕێگەیەێکی دوورەوە و لە کەسانی نزیکتر زووتر دێتە سەر هێڵی نێت و وڵامەکان دەنێرێت. ئەمەش دواترین پەیامەکانمان.

ادامه نوشته

گەڕان بە شوین ڕیتم

ادامه نوشته

زووخاوی داخی ڕووخانی قەڵا

زووخاوی داخی ڕووخانی قەڵا

اگرچه در آن روزگار( سالهای دهه چهل شمسی) 30-40 سالی از دوران نبردهای خان خانی پشت سر نهاده شده بود، اما از مواردی که در مجالس شبانه و در هنگام بحث و گفتگو در میان مردم آبادی بالک بدان غالبا اشاراتی می رفت بازگویی جنگهای ویرانگری بود که در میان بیگزاده های مریوان و اورامان روزمره گردیده بود. نزاعهای بی پایانی که با آتش زدن روستاها و مزارع و غارت و چپاول دارایی ها و احشام و اموال یکدیگر و کشت و کشتار و آوارگی همراه بود.

ادامه نوشته

قسەی نەستەق (گزین‌گفتۀ شمارۀ 27)

قسەی نەستەق (گزین‌گفتۀ شمارۀ 27) بۆ وانەی داڕشتن( درس نگارش)

نووسەری چاک تەنیا لەو بوارەدا دەنووسێت کە شارەزایی تێیدا هەیە.

ادامه نوشته

قدمی جلوتر

قدمی جلوتر

ادامه نوشته

چەپکەگوڵێک بۆ فریشتە

چەپکەگوڵێک بۆ فریشتە

ادامه نوشته

خواندن و نوشتن

خواندن و نوشتن

نعمت الله فاضلی، 2 شهریور 1402

تقدیم به شصت ساله ها

شصت سالم شده و می پرسم در این عمر رفته چه کردم؟ سوالی که خواهی نخواهی یقه شصت ساله ها را هم می گیرد. اگر هم درگیرش نشوند حتما شصت و پنج یا هفتاد سالگی به سراغ شان می آید.

شما هم این را به یاد بسپارید. اریک اریکسون، روان شناس بلندآوازه در نظریه مراحل هشت گانه هویت و رشد انسانی اش همین را گفت.

گفت خانه آخر، یا مرحله هشتم، که می رسیم کم کم می پرسیم خب چه کردیم؟ چقدر سازنده و باارزش بودیم؟ سهم و نقش ما در جهان چه بوده و چیست؟ چقدر و چگونه از رنج دیگران کاسته یا افزوده ایم؟

گفت یادمان باشد پول و پله و پست و مقام و حتی اسم و رسم هم چندان در خانه هشتم خرسندمان نمی کند. فقط توشه خدمتهای مان به دیگران است که مرهم و آرامبخش روح خسته ما می شود.

ادامه نوشته

خانه سیاه بود، سیاه تر شد.

خانه سیاه بود، سیاه تر شد.

ابراهیم گلستان هم طاقتش تمام شد و او هم رفت. وقتی صحبت از گلستان می شود غیرممکن است از فروغ و خانه سیاه است حرف نزنی. نمی شود که نمی شود.

در حصارک کرج درس می خواندیم. بیشتر از سه سال مانده بود به زمانی که مردم در صف خرید روزنامه انتظار بکشند که مقالات و نوشته های خواندنی در راه بودند.

ادامه نوشته

وتەیەکی تەماوی لە زینوێ بەتەم

وتەیەکی تەماوی لە زینوێ بەتەم

"هەر شتێکی لە ڕادەبەدەر، پووڵی زۆر، جوانی زۆر، دەنگی زۆرخۆش، ترسی زۆر، بوێری زۆر، بێدەستهەڵاتی زۆر، هەموویان دەتوانن ئینسان ویشک کەن، میشک و بیری هەڵتەکێنن، لە کاری بخەن." ل. 296

زینوێ بەتەم، کامران حامدی، سەقز: خانی، 1401.

از چه کسانی گله ندارم و از چه کسانی گله دارم

ادامه نوشته

لە ئاوێنەی وتە و هەڵوێستە جیاوازەکانییەوە

لە ئاوێنەی وتە و هەڵوێستە جیاوازەکانییەوە

خوو و خدەی ڕاشکاوانە و بێ پێچ و پەنا یەکێک لە تایبەتمەندییە ئەخلاقییەکانی حاجی ڕحماناغا بوو. لە کۆمەڵگەی نووستوو و خەوخەو قسەی ڕاست و ڕوون و بێ پێچ و پەنا ڕەق دەنوێنێ. دڵئێشی خەڵکانی دەوروبەری لێ پەیدا دەبێ. کردوویانەتە مەسەل، قسەی حەق ڕەقە. ل.83

ادامه نوشته

چەن ڕەوشتێکی بەرزی حەماغای گەورە لە زمانی کوێخا حەوێز

چەن ڕەوشتێکی بەرزی حەماغای گەورە لە زمانی کوێخا حەوێز

( پۆلێنبەندی و بە ژمارە نیشاندان، کاری منە لە پێناو ئامانجێکی دیاریکراو- بۆ خوێندنەوەی تەواو و لە سەر شێوەی نووسراوی مامۆستا مەسعوود محەممەد تکایە بڕواننە کتێبەکە، لاپەڕەکانی 114-115)

ادامه نوشته

کەوچکێک لە چێشتی مجێور 1

کەوچکێک لە چێشتی مجێور 1

لە ماڵی دنیا پەیدا کردن ماندوو مەبە! بەڵام نە لە ڕێگەی ئابڕوو فرۆشتنەوە. زۆر جێگەی وا هەیە نانی لێ پەیدا دەبێ. چونکە ئەوە بزانە کە ڕووت و ڕەجاڵ و بێ ماڵ بی، کەست ڕەفیق و دۆست نییە. تا لە ڕێی پەیدا کردنی ئەسپابی ژیاندا ماندوو بی کەمە؛ بەڵام دەبێ ئابڕوو و شەرەفی خۆت لە بیر بێ. هەرگا کار گەیشتە ئابڕووچوون و نامووسی میللی فرۆشتن، دەست هەڵگرە و کارێکی تر بکە با کەمتریشت دەس کەوێ. لە نازداری و خلیسک و خاوی دوورەپەرێز بە! بەشی تەنبەڵ و تەنپەروەر، هەر نەبوونی و ئابرووچوونە و ناچار دەبێ دەم لە بەر نامەردان پان کاتەوە. ئەوەندەش بزانە مانای ئەو قسە زۆر هاسانە: «هەر کەس کارت کەوتە لای و بۆ یاریدەدان لە بەری پاڕایەوە، نامەردە!». کە وا بێ ئەو دوعایەی کە دڵێن: «خودایە موحتاجی دەستی نامەردم نەکەی»، یانی موحتاجی دەستی کەسم نەکەی.

https://books.vejin.net/ck/text/22711

( پرۆژەی کۆخوێندنەوەی کتێب- کتێبخانەی گشتی بەهارانی سنە)

لە فریو و خۆحەشاردان تاکوو ئەجری هەنگاو

لە فریو و خۆحەشاردان تاکوو ئەجری هەنگاو

لە خوێندنەوەی کتێبی وانەی ئازاد- تایبەت بە خوێندکارانی
دواناوەندی پارێزگای کوردستان گەیشتمە ئەم بابەتە کە:
" هەندێ نووسەری دیار و چالاکی کوردستانی عێراق لە سێ دەیەی ڕابردوودا بریتین لە شێرزاد حەسەن، محەمەد موکری، جەبار جەماڵ غەریب، فەرهاد پیرباڵ و عەتا محەمەد".
لە ناو ئەم نووسەرانە لە عەتا محەمەد نەدەهاتە بیرم شتێکم خوێندبێتەوە.
بۆ ناسینی زیاتری ئەم نووسەرە و بەرهەمەکانی سەردانی کتێبخانەی توێژینگەی کوردستانناسیی زانستگای کوردستانم کرد. لە کورتە چیرۆکەوە دەستم پێکرد. یەکەمین کتێبب بۆ من کتێبی "فریو و خۆحەشاردان" بوو.
کۆکورتەچیرۆک کە دە چیرۆک لە خۆ دەگرێ و ناوی کتێبەکەش لە چیرۆکی هەوەڵی کتێبەکە وەرگیراوە.
پێشەکی ئەم کتێبە هەر بەوشێوە کە نووسەر ئاماژەی پێداوە جیاوازە.

" ئەم پێشەکییە، کە جیاوازە لە هەموو ئەو پێشەکییانەی نووسیومن. بەوەی دەمەوێت باس لەو چیرۆکانە بکەم، کە دەبووایە لەم کۆمەڵەچیرۆکەدا بوونایە. بەڵام نەمنووسین و لە جێگەیان ئەم چیرۆکانە نووسراون، کە دەتوانی لە پێڕستی ئەم کتێبەدا بیانخوێنیتەوە. هەر بۆیە لێرەدا هەوڵ دەدەم قسە لەو چیرۆکە نەنووسراوابە بکەم، کە دەبوو لێرەدا بوونایە و بۆ هەتاهەتایە لە بیر خۆمیان دەبەمەوە، دوای ئەوەی لێرە باسیان دەکەم. وەک ئەوەی نووسین بۆ لە یادکردن بێت". ل. 12

لە چیرۆکی "فریو و خۆحەشاردان" مەبەستی خۆی لە دەستەواژەی فریودان بۆ خوێنەر ڕوون دەکاتەوە دەنووسێ:

" لێرەدا دەبێ ئەوە بڵێم، کە فریو بە مانایەکی خراپ بەکار ناهێنم، ئەگەرچی وشەکە وادەگەیینێت، بەڵام من دەمویست مامەڵەیەکی میتافیزیکی لەگەڵ ئەو وشەیەدا بکەم، تا لە مانا سادەکەی دەربچێت و قوڵییەک لە ئاستێکی تردا وەربگرێت".ل. 21-22

هەروەها دوو نموونە وەکوو فریو ناو دەبا: یەکیان خواردنی سێوەکە لە لایەن ئادەمەوە و ئەویتر باسی کەسایەتییەکی کتێبێکی جەک لەندەنە.

" کە کابرای دیل بە کارێکی فریودەرانە هەڵدەستێت، تا زووتر بگاتە مردن و ئەو ئازارە نەچێژێت، کە هاوڕێ دیلەکەی لە کاتی ئەشکەنجەدا و بە بەرچاوی ئەمەوە دەیچێژێت. فریودانەکەیشی وا دەبێت، کە وا لەو سەرۆکخێڵە دەکات کە ئەمانی لەلا دیلن، باوەڕ بهێنێت بەوەی ئەم لە توانایدایە دەرمانێک درووست بکات، کە دوای ئەوەی لەشی پێ چەور دەکات، شمشێر ناتوانێت بیبڕێت. دوای درووستکردنی دەرمانەکە لە گژوگیا، بۆ ئەوەی باوەڕی تەواو لای سەرۆکخێڵەکە درووست بکات، دەرمانەکە دەدا لە ملی خۆی و سەری دەخاتە سەر ئەو پارچەدارەی بۆ سەرپەڕاندن دانراوە و بە متمانەیەکی زۆرەوە داوا دەکات شمشێر لە گەردنی بدەن. بەڵام کاتێک جەللادەکە شمشێرەکەی دادەهێنێتەوە، کە لەو باوەڕەدایە ملی دیلەکە نابڕێت، دەبینێت سەری دیلەکە دەپەڕێت و خوێن فوارە دەکات. بەم فریودانەش توانیی زووتر بگاتە مردن، بێ ئەوەی بەو ئازارە سامناکەدا تێپەڕێت، کە هاوڕێکەی چەشتی". ل. 21-22

ڕۆژی چوارشەممە و دانیشتنی ژمارە 99 ی "کتاب عصر بهاران" ە و بە پێچەوانەی هەموو دانیشتنەکانی پێشوو سێ چاییم خوارد و کورد دەڵێ تێرئاو، من تێرچای بووم. کۆڕەکە تەواو بوو و تاکوو کۆتاییی کاروباری میوان ماوەیەک دەرفەتم بوو بۆ خوێندنەوەی کتێب. لە پارکەکەی سەر بلواری کوردستان چوومە گۆشەیەک و ڕایەخێک و کتێبێک. کتێبی "فریو و خۆحەشاردان" .
پێشتر لە نووسەرێکی ئەمریکیم بیستبوو کە دەڵێ:
" اگر به یاد داشته باشی که برای خواندن همیشه چیزی به همراه داشته باشی، هرگز وقت تلف نمی شود".

بە دەنگی کابراوی چایی فرۆش ڕاچڵەکیم.
- چایی چایی چایی
من تێرچای بووم، بەڵام کابرایەکی چایفرۆش هاتبووە سەر سەرم و ڕاوەستابوو.
سپاسم کرد کە ناخۆم.
وتی چاییەکەی تازەیە و هەرئێستە لە ماڵەوە سازمان کردووە.
دیسان سپاسم کرد کە ناخۆم چونکوو ناتوانم.
- چاییەکەی تازەیە و پاک و تەمیزە و حەتمەن قێزی لێ ئەکەی؟
- نەوەڵڵا باسی قێزو بێز نییە و هەر ناتوانم.
- ئەوە خەریکە تاریک ئەبێت و تا ئێستا هیچم نەفرۆشتووە کە نانێک بسێنم بۆ مناڵەکانم.
- باشە ئێستە کە وایە، بێجگە چایی چی ترت پێیە کە بیسێنم؟
- نیمە، بەڵام هەر ئێستە ئەچم لەو دەککە کەیکت بۆ ئێنم کاکە.
بەراوردمان کرد. چاییەکەی ئەوەندە و کەیکیش چوار ئەوەندە. ئیتر قەرزاری یەک نابین و تەواو.کەوتە منگە منگ و چاییەکی ڕەشی قەترانی تێکرد و پارەکەی وەرگرت و ڕۆیشت. بسکەی جێ سمێڵەکەی دەهات.
بیرم کردەوە خۆ ئەم هاتووچوونەی بێمز و بێمەزە ناوێ. پووڵێکم بۆ ئامادە کرد و لە دوو تۆی کتێبی "فریو و خۆحەشاردان"م دانا.
لە دیوانی حەمدی ی شاعیر خوێندبوومەوە کە:
" تەبیبی دەردی هیجرانی، منیش بیمار و مەهجوورم
کە هاتی دێتە دەر ڕۆحم لە باتی ئەجری هەنگاوت"
لە ڕابردوو ئەگەر کەسێک نەخۆش دەکەوت، حەکیم و دوکتور دەچووە سەردانی و بۆ ویزیتەکەی پووڵێکیان پێ دەدا بە ناوی(حق القدم/ئەجری هەنگاو). بە پێچەوانەی ئێستا کە نەخۆش دەچێتە لای دوکتور و پێش بینینی یەکیش دەبێ ویزیتەکەی بدا. هەڵبەت ئیتر حق القدم و ئەجری هەنگاو هیچ مانا و واتایەکی نامێنێ.

چاوەڕێم کرد کە بێتەوە و ئەجری هەنگاوەکەی پێ بدەم. هەر نەهات و هەر نەهات و هەر نەهات. کاری میوان تەواو و چووم بە شوێنیا.
من ماومەتەوە و ئەجری هەنگاوێک. ئەو هەنگاوەی کە ڕۆیشتنی بوو بەڵام گەڕانەوەی نەبووە تا ئەو جێگەی من ئاگادار بم.
لەوانەیە دەرەنگ هاتبێتەوە و منی پەیا نەکردبێ،
لەوانەیە ڕێگەکەی دوور بووبێ،
لەوانەیە هەموو شتێکی لە بیر کردبێ و
لەوانەیەشە هەمووی ئەم ئەگەرانە پێچەوانە بێت
و ئەویش ویستبێتی ئەم چیرۆکەی عەتا محەمەد بە کردەوە نیشان بدات نەوەکوو بە خوێندنەوە.

دوهفته نامه آفتاب کردستان، دوم شهریور ١٤٠١

وەختێ نیت، بە قەسەم و قورئانیش نابیت.

وەختێ نیت، بە قەسەم و قورئانیش نابیت.
کاتێک مرۆڤ دەیهەوێ ڕەخنە لە بارودۆخی ئێستا بگرێت و لە هەمان کاتا خۆی بە باش پیشان بدات. بەڵام نازانێ و باشترە بڵێم ناتوانێ لێهاتوویی و شارەزایی خۆی بسەلمێنێ. چونکوو هەر لە سەرەتاوە نەیبووە.

ادامه نوشته

قسه ی نه سته ق

هەڵەی گەورەی ئێمە ئەوەیە، خۆمان بە هەڵەی کەسانی دیکەوە سەرقاڵ دەکەین. 
 جوبران جەلیل جوبران...
لە کتێبی "لەسەر باڵی هەورەوە"
 حەمەسەعید حەسەن،