آشنایی با چینوا آچه‌به و رمانِ «چیزها فرومی‌پاشد»

https://cafecatharsis.ir/19777/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7-%D8%A2%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%90-%DA%86%DB%8C%D8%B2%D9%87%D8%A7/

طبق افسانه‌ای متعلق به قوم «ایگبو» در نیجریه، زمانی انسان‌ها تصمیم گرفتند که قاصدی را نزد «چوکو»، الهه‌ی اعظم خود، بفرستند و از او درخواست کنند که آیا به مردگان اجازه‌ی بازگشت به زندگی را می‌دهد یا خیر. آن‌ها یک سگ را به عنوان قاصد انتخاب کردند. اما سگ نتوانست به موقع به مقصد برسد، و وزغی که به شکلی پنهانی ماجرا را زیر نظر داشت، قبل از سگ به «چوکو» می‌رسد. وزغ که دل خوشی از انسان‌ها نداشته، خواسته‌ی آن‌ها را معکوس می‌کند و به «چوکو» می‌گوید که انسان‌ها نمی‌خواهند پس از مرگ به دنیای زندگان بازگردند. «چوکو» با این خواسته موافقت می‌کند و زمانی که سگ نزد او می‌رسد، نظر خود را تغییر نمی‌دهد. به همین خاطر، طبق این افسانه، انسان‌ها ممکن است دوباره متولد شوند اما تنها در قالب و شکلی متفاوت.

رمان نویس نیجریه‌ای، «چینوا آچه به»، در یکی از مقاله‌های خود این افسانه را بازگو می‌کند؛ افسانه ای که صدها نسخه‌ی مختلف از آن در سراسر آفریقا وجود دارد. او می‌نویسد گاهی اوقات قاصد انسان‌ها یک آفتاب‌پرست است و گاهی یک مارمولک یا حیوانی دیگر؛ و در بعضی نسخه‌ها، پیام انسان‌ها به شکلی تصادفی و نه از روی کینه و عداوت، به شکل دیگری به «چوکو» منتقل می‌شود. اما ساختار اصلی همیشه یکسان باقی می‌ماند: انسان‌ها جاودانگی را طلب می کنند و خدا نیز قصد برآورده کردن آن را دارد، اما اشتباهی رخ می‌دهد و این موهبت برای همیشه از دسترس آن ها خارج می‌شود. «آچه به» در این مورد می نویسد:

انگار نیاکانی که زبان را خلق کردند و می‌دانستند کارکردهای آن، آنان را از چه توحش‌هایی نجات می‌داد، به ما می‌گویند: از دستکاری و تغییر هدف زبان اجتناب کنید! چرا که وقتی زبان به شکلی جدی دستکاری شود، وقتی ارتباطش با حقیقت قطع شود وحشت‌های بزرگی ممکن است دوباره به سر انسان‌ها بیاید.

این افسانه، درس دیگری را نیز در خود دارد که نقشی اساسی را در مسیر حرفه‌ای «آچه به» ایفا کرده است؛ مردی که «شهریار رمان آفریقایی» لقب گرفته است. آن درس مهم این است: اتکا به شخصی دیگر برای این که حرف‌های شما را به زبان آورد، کار خطرناکی به حساب می‌آید؛ به عبارت دیگر، تنها در صورتی می‌توانید مطمئن باشید پیامتان به درستی منتقل می‌شود که خودتان آن را بیان کرده باشید