مهدی سیدی( هۆژان)

ما و میرزا...

اگر بخواهیم آدمی با مشخصات اخلاقی ملکم را ناجی ملت و بیدار کننده افکار آزادیخواهی در ایران بر شمریم باید آن ملت را خیلی ناچیز و شور بخت بدانیم. ما نمی گوئیم ملکم زن باره یا عیاش یا شب زنده دار بود ما را با آن کاری نیست و حق اوست که بوده باشد یا نباشد. ما میگوئیم ملکم عوام فریبی بود که از جهل ما استفاده کرد و گاه افکار استعماری را بجای افکار ترقیخواهی بخوردما فریب خوردگان داد. ما میگوئیم ملکم در ردیف آنهایی بود که صافی درباره شان گفته است:

دردا که دوای درد پنهانی ما

افسوس که چاره پریشانی ما

بر عهده جمعی است که انگاشته اند

آبادی خویش را به ویرانی ما

ص. 187

از مقالۀ ما و میرزا...

منبع: از ماست که بر ماست، هما ناطق، تهران: آگاه، چاپ سوم، 2537 شا.